DOF - Nút xem trường ảnh sâu trên máy ảnh

Chức năng xem độ sâu trường ảnh (DOF) cho phép người dùng thấy được độ nét thật của hình ảnh qua khung ngắm (viewfinder), như trong tấm hình sau khi chụp. Tuy nhiên, chức năng này không cho thấy được độ sáng tối thực tế của hình ảnh. Khi bấm vào nút DOF, ta thường thấy hiện tượng hình ảnh trong khung ngắm tối sầm lại, nhưng đôi khi chẳng có điều gì xảy ra. Tại sao lại có hiện tượng này và ứng dụng thực tế của nó như thế nào.

Nút xem "trường ảnh sâu" trên máy ảnh (nhìn theo hướng mũi ten)

Để hiểu rõ chức năng này, bạn cần phải hiểu nguyên tắc hoạt động của máy ảnh. Để máy ảnh có thể nhìn rõ chủ đề và lấy nét chính xác, máy ảnh luôn chỉnh độ mở ống kính rộng hết khả năng có thể (ví dụ f/2.8). Nhưng khi chụp, độ mở ống kính sẽ khép lại đúng với độ mở cài đặt bởi người dùng hoặc máy ảnh (ví dụ f/11).

Vì khẩu độ là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến độ sâu trường ảnh, nên độ sâu của nó sẽ khác nhau tại hai khẩu f/2.8 và  khẩu độ f/11. Vì vậy hình ảnh bạn thấy qua khung ngắm trước khi chụp (là lúc ống kính có độ mở lớn nhất) và hình ảnh thu được sau khi chụp (là lúc ống kính đã khép lại) có thể sẽ khác nhau. Nút xem “độ sâu trường ảnh” chỉ thực hiện động tác khép độ mở ống kính lại đúng với khẩu độ cài đặt (giả lập như khi chụp), cho phép bạn xem độ nét hình ảnh qua khung ngắm đúng với những gì bạn sẽ thấy với hình ảnh thực tế.

Do độ mở của ống kính khép nhỏ lại nên lượng sáng đi vào ít đi. Đó là lý do hình ảnh trong khung ngắm tối lại, khi bạn bấm nút DOF. Tại sao đôi khi nút này không có tác dụng gì cả, lý do độ mở bạn cài đặt bằng với độ mở lớn nhất trên ống kính, khi bấm nút DOF độ mở ống kính vẫn giữ nguyên không khép lại, cho nên độ nét hình ảnh bạn thấy trong khung ngắm giống với hình ảnh thực tế.

Xem ví dụ dưới đây

Trong ví dụ này, tôi dùng ống kính 70-200mm f/2.8 (có nghĩa độ mở tối đa là f/2.8) để chụp bông hoa tại khẩu độ f/11 với tốc độ 1/60 giây.

Đây là hình ảnh bạn nhìn qua khung ngắm máy ảnh. Lúc này ống kính đang mở lớn nhất f/2.8. Ngoài vùng được lấy nét, các vùng còn lại bị mờ, do DOF mỏng	Đây là hình ảnh bạn nhìn qua khung ngắm khi bấm nút DOF. Lúc này ống kính khép lại f/11. Vì khẩu độ f/11 sẽ làm DOF sẽ dày hơn , nên bạn thấy rõ cánh hoa ở bên ngoài. Tuy nhiên hình ảnh tối hơn
Đây là tấm hình sau khi chụp, độ nét giống với khi xem bằng chức năng DOF. Nhưng hình ảnh thể hiện đúng sáng, do phơi đủ thời gian thích hợp khi chụp

Nút xem DOF rất quan trọng khi bạn muốn kiểm soát độ nét hình ảnh, đặc biệt khi chụp với độ mở nhỏ hơn độ mở tối đa của ống kính. Ví dụ khi chụp macro, người ta thường chụp với độ mở rất nhỏ, nên độ nét hình ảnh trên khung ngắm thường khác xa với hình ảnh thực tế.